Meer technologie helpt niet, tijd voor bezinning volgens Mathijs Bouman

Nieuwe rol: de baanvernietiger

Het is verhelderend hoe Mathijs Bouman met economische cijfers de impact op de arbeidsmarkt kan duiden. Op Werf& staat een uitgebreid verslag over het verhaal van Bouman op dit event, met een focus op blijvende arbeidsmarktkrapte.

Hij introduceert daarom een nieuwe rol in HR-land: de baanvernietiger. We zouden moeten stoppen met overbodig werk, met uiteraard wel de filosofische vraag wat dat voor de BV Nederland dan is, zodat mensen werk kunnen gaan doen waar wel maatschappelijke behoefte aan is.

De rol van technologie

We gaan hier vooral dieper kijken naar de rol van technologie. Al een aantal jaar horen we dat technologie het werk van mensen overbodig zal maken, een kaart die ook vakbonden regelmatig spelen. De opkomst van ChatGPT en vergelijkbare schrijf- en zoekmachine-AI toepassingen, zijn weer extra olie op dat sluimerende vuurtje.

Ten eerste klopt dat statement in basis niet. Technologie kan nooit helemaal het werk van mensen overnemen, hooguit gedeeltelijk. De reden daarvoor is hier geschreven door ChatGPT zelf: "Technologie is slechts een hulpmiddel en geen vervanging voor menselijke vaardigheden en creativiteit. Hoewel machines en computers bepaalde taken misschien efficiënter en sneller kunnen uitvoeren, zijn er nog steeds veel taken die alleen door menselijke intelligentie, empathie en intuïtie kunnen worden uitgevoerd." 

Ten tweede, zo stelt Bouman, al zou het zo zijn dat technologie het werk overneemt, dan juist heel graag! Want er zijn de komende decennia toch te weinig mensen om al het werk uit te voeren. Al die technologie is heel hard nodig en zouden we dus aan moeten moedigen om werk van mensen over te nemen. De arbeidsparticipatie, het deel van de bevolking tussen 18 en 65 jaar dat werkt, is in 50 jaar tijd gegroeid van net 57% naar bijna 85% nu. Daar zit geen rek meer in. Het enige middel dat Bouman nog ziet en daarom aanmoedigt is de voltijdsbonus, om voltijds werken te belonen in parttime-koning-land Nederland.

Productiviteit daalt, ondanks bakken met technologie

De meest zorgwekkende grafiek die Bouman laat zien is die over de arbeidsproductiviteit. In de jaren '70 nam die productiviteit nog flink toe met 4%, maar die groei is er in Nederland goed uit. Het is nog maar te zien of er in deze jaren '20 geen daling aankomt door alle afleiding op het werk van social media en privéchats.

Nu hebben we hier op #HRTech Review een Arena met meer dan 450 HR tools, die in basis allemaal ook bedoeld zijn om te gebruiken door medewerkers (of kandidaten). En dat is dan nog alleen maar HR. Daarnaast heb je nog tools van andere stafafdelingen als financiën, inkoop en IT waar je mee moet werken, en, als belangrijkste eigenlijk, de tools om je dagelijkse werk mee uit te voeren.

Daarbij lijkt voor wat betreft productiviteit een groot verschil te zitten in 'hardware' tools en software. De technologische vooruitgang heeft op het gebied van hardware wel degelijk grote productiviteitswinst op kunnen leveren. Zoals in de bouw, zorg en industrie, waar door robotisering en slimme machines nu veel sneller en beter gewerkt kan worden.

Maar in de softwarewereld is de winst in productiviteit veel moeilijker aan te tonen en kennelijk gaat dit helemaal niet zo goed als alle toolleveranciers je doen geloven. Wij zien in onze #HRTech Expert community ook dat, door de toename van het aantal tools die vaak niet gekoppeld zijn, de inefficiëntie in bedrijfsprocessen juist toeneemt. Er moet vaak veel te veel handmatig worden overgezet van systeem 1 naar systeem 2, en misschien nog wel 3 of 4 ook. RPA, Robotic Process Automation, kan bij hoge volumes daar wel een oplossing bieden, maar dat is een druppel op een gloeiende plaat.

Tijd voor bezinning dus. Wanneer worden al die tools teveel voor de gewone gebruiker?