Eén op de vijf werkgevers kijkt digitaal mee met personeel

Sinds de coronacrisis werkt een groot deel van de werkenden parttime thuis, vaak met laptop of zelfs telefoon van de baas of opdrachtgever. Bij bijna één op de vijf werknemers (18 procent) kijkt de baas mee of personeel wel echt aan het werk is, zo blijkt uit een onderzoek van CNV onder ruim 2600 respondenten.
 
Het personeel lijkt niet veel problemen met de controles te hebben. Meer dan de helft (57 procent) van de respondenten geeft aan dat ze 'het prima vinden als hun werkzaamheden worden gecontroleerd'. En nog eens 60 procent heeft er geen problemen mee dat 'de werkgever steeds meer digitale mogelijkheden heeft om hen te controleren'.
 
Toch vreest ook een kwart van de respondenten dat hun werkgever informatie over hem of haar heeft, die tegen de werknemer gebruikt kan worden. 71 procent vindt bovendien dat de werkgever niet alles van hen hoeft te weten.
 
Vakbond CNV maakt zich zorgen om de controles van Big Brother. “De wet gaat uit van vertrouwen en niet van controle”, zegt CNV-woordvoerder Jolanda van Zwieten. “De mogelijkheden om je personeel digitaal te monitoren, nemen toe. Maar het mag alleen als er een vermoeden is van ernstig misbruik. Aangezien bij bijna 1 op de 5 medewerkers wordt meegekeken, denken we dat het ook vaak gebeurt als er geen dringende reden is.”

Wat mag er wel en niet?

Er zijn veel technologische mogelijkheden om werknemers te monitoren. De Autoriteit Persoonsgegevens noemt op haar site een aantal mogelijkheden. Die gaan van een track & trace-systeem in bedrijfswagens zoals een gps-tracker of black box, volgsoftware die registreert wat medewerkers op hun computer doen (zoals in- en uitloggen, toetsaanslagen, gebruik van e-mail en internet) tot apps of wearables zoals een smartwatch die de gezondheid meten. Daarnaast zijn er de ‘traditionele’ methoden als telefoongesprekken opnemen of een camera op de werkvloer.

Werknemers mogen hun personeel alleen volgen als het bedrijf voldoet aan de eisen uit de privacywetgeving (AVG). Het personeel stiekem controleren mag in principe niet, tenzij er een 'redelijke verdenking' is dat ze iets doen wat verboden is, zoals diefstal of fraude. Ook moet het bedrijf dan eerder op een andere manier geprobeerd hebben hier een einde aan te maken. Ook mag een geheime controle alleen plaatsvinden binnen een beperkte periode en moet het personeel achteraf geïnformeerd worden.
 
Van Zwieten: “36 procent van de werknemers zegt dat er op het werk camera's hangen, waarbij ze in de gaten gehouden worden. We denken dat het aantal nog wat hoger ligt, zowel bij de camera's als bij andere volgsystemen, want werknemers weten soms ook niet dat bijvoorbeeld hun toetsaanslagen bekeken worden, zo horen we.”

• Lees ook: Stiekem toepassen van monitoringtechnologie jaagt medewerkers weg

Kantoorwerkers lezen ook wel eens stukken en zijn dan inactief

CNV baseert zich daarbij op de open antwoorden, die respondenten hebben gegeven. “Wij worden via GPS in de gaten gehouden. Er wordt ook meer gebruikt dan mag volgens mij”, antwoordt iemand.
 
“Bij ons bedrijf kan iedereen zien of je ingelogd bent en of je actief op je scherm bent. Dat is in een kantooromgeving natuurlijk niet zo erg, want je zou inactief kunnen zijn als je in overleg zit. Als je thuis werkt, is dat anders. Soms ben je bezig met een stuk door te nemen en ben je niet actief op je scherm. Collega‘s en bedrijf kunnen dan denken dat je niet aan het werk bent. Dat is vervelend”, antwoordt een ander.
 
Tien procent van de respondenten zegt dat hun chef hun confronteert met de digitaal gekregen informatie. En dat valt vaak verkeerd. “Op basis van de verkregen informatie werd bij een beoordelingsgesprek een hogere functie afgeraden”, zegt iemand. “Mijn werkzaamheden zijn door mijn directe baas te controleren. Hij dreigt hier ook mee. Hij kan precies zien hoe lang ik over mijn werkzaamheden doe, dat is geen prettige werksfeer”, antwoordt iemand.

Werkgevers lijken door te slaan

Van Zwieten: “We maken ons echt zorgen over de toegenomen controledrift. Vier op de tien respondenten stelt dat de werkgever via digitale mogelijkheden meer over hen weet dan vijf jaar geleden.
 
“Privacy staat steeds meer bij het grofvuil. Gezien de hoeveelheid mensen die door hun werkgever worden gecontroleerd, lijken werkgevers massaal de wet te overtreden”, aldus Piet Fortuin, CNV-voorzitter.
 
Hij spreekt over een 'zeer onwenselijke ontwikkeling'. “Werkgevers moeten sturen op vertrouwen, controle is schadelijk voor de onderlinge verhoudingen, de productiviteit en de werksfeer. Funest in een tijd waarin het psychisch verzuim zeer hoog is. Het is mooi dat werknemers steeds meer hybride kunnen werken, maar als daar meer digitale monitoring en controle voor in de plaats komt, is dat geen winst maar vooral een grote achteruitgang in de vrijheid van werknemers.”