Tech-expert Jarno Duursma over kunstmatige intelligentie

Wat is de impact van kunstmatige intelligentie op ons werk?

“De vraag is wat van ons werkende leven wordt overgenomen door kunstmatig intelligente software. Waar zijn dit soort systemen goed in, wat kunnen ze goed leren, welke menselijke vaardigheden worden overgenomen door slimme software en welke unieke vaardigheden bezitten wij als mens?”

Gaan computers ons werk overnemen?

“Je moet het zo zien: computers kunnen een aantal zaken heel goed en wij als mensen hebben ook onze kwaliteiten. Het is dus niet zo dat computers alles van ons overnemen, maar we moeten ook niet achterover leunen.
De grootste aandacht gaat uit naar kunstmatig intelligente software. Daarin onderscheid ik machineleren en machineredeneren. Bij machineleren kun je computersystemen trainen op leren van voorbeelden. Bij machineredeneren, vertellen wij computers hoe de wereld in elkaar zit, wat de regels en verbanden zijn.
Werden machines vroeger ingezet om onze fysieke kracht te versterken, nu vervangt slimme software een deel van onze cognitie. Dat zie je al op verschillende gebieden om ons heen; in HR en recruitment, financiële administratie, de juridische wereld en bij vertalen.”

Welke ‘menselijke vaardigheden’ heeft slimme software eigenlijk precies?

“Het begint bij het kijken. Bij image recognition wordt bijvoorbeeld het kijken overgenomen door software. Lezen en schrijven kunnen computers ook: ze kunnen in een keer heel veel documenten lezen, snappen steeds beter wat er in die documenten staat en op welke plek bepaalde informatie thuishoort. Slimme software kan ook documenten samenvatten en parafraseren, en op basis van een stukje korte tekst een hele nieuwe alinea maken.
Dat computers kunnen spreken, kennen we van Siri en Alexa en de bellende Google assistent, Google Duplex. Ik heb bijvoorbeeld een voice clone van mijn stem gemaakt. Als ik een stukje tekst typ maakt de computer daar spraak van. Met de juiste input kan een computer mensen ook van alles vertellen.
Van systemen die kunnen luisteren bestaan ook al heel wat voorbeelden. Kijk naar Shazam en Birdnet, die herkennen respectievelijk muzieknummers en vogelgeluiden. Met voice analytics kun je van een stem van alles over iemand afleiden, zoals fysieke kenmerken, leeftijd en lichamelijke gezondheid.
Ook creativiteit wordt steeds meer door software overgenomen. Je hebt bijvoorbeeld DALL-E dat tekst overzet naar een afbeelding.”

Zijn er ook menselijke vaardigheden die computers niet kunnen leren?

“Er zijn een heleboel vaardigheden die computers niet hebben. Computers zijn niet empathisch, hebben geen begrip van sociale omgangsvormen en kunnen niet generaliseren. Mensen kennen de fysieke wereld heel goed. Wij weten dat een glas stukgaat als het op een harde grond valt, hebben een moreel kompas en kunnen redeneren. Machines kunnen dat niet. In tegenstelling tot computers kunnen mensen goed improviseren, en zelfstandig een planning maken, ze zijn nieuwsgierig en kunnen heel veel zaken van context en duiding voorzien. Dit is al een hele lijst van dingen waar mensen goed in zijn en computers niet.”

Hoe kunnen wij het best met kunstmatige intelligentie omgaan?

“Op drie manieren. Allereerst de digitalisering omarmen. Hoe kun je zoveel mogelijk van jouw vaste taken uitbesteden aan slimme software om je handen vrij te hebben voor andere, interessantere taken? De tweede manier is werken aan je persoonlijke ontwikkeling. Zelfreflectie is hierbij van belang, goed naar jezelf kijken en je afvragen waarom je bepaalde dingen doet en voelt. Wanneer praat ons verstand onzin en wanneer vertelt het ons de waarheid? Waarom blijft de opmerking van die collega zo hangen? Meditatie, yoga en het opzoeken van minder prettige kanten zijn manieren waarop wij mensen onszelf  kunnen blijven ontwikkelen.
Ten slotte moeten we omarmen waar wij als mensen goed in zijn. Het grootste gevaar is niet dat machines zich steeds meer als mensen gaan gedragen, maar dat wij steeds meer handelen naar de manier waarop machines werken en wat ze van ons willen. Terwijl juist onze menselijkheid, creativiteit en empathie de vaardigheden zijn waarmee we ons van kunstmatige intelligentie blijven onderscheiden. Mijn pleidooi is dan ook: stay human in a digital world; laat de computers de computerdingen doen en laten wij mensen doen waar wij zo goed in zijn.”

 Foto: Joost Swarte, Rise of the robots